Y Bywgraffiadur Cymreig

ALIS ferch Gruffudd ab Ieuan ap Llywelyn Fychan (c. 1520), prydyddes Merch i ŵr bonheddig o brydydd, Gruffudd ab Ieuan ap Llywelyn Fychan (c. 1485 - 1553) o'r Llanerch yn Llewenni Fechan. Ei mam ydoedd ei wraig gyntaf, Sioned ferch Rhisiart ab Hywel, Mostyn (bu farw 1540). Ganwyd Alis (neu Alis Wen) tua 1520, a phriododd Ddafydd Llwyd ap Rhys o'r Faenol ac o deulu Llwydiaid Wigfair, tua 1540. Plant iddi oedd John Llwyd (bu farw 1615), cofrestrydd esgobaeth
ALLEN, JOHN ROMILLY (1847 - 1907), hynafiaethydd Allen yn un o'r awdurdodau pennaf, a chafodd Archæologia Cambrensis fanteisio'n fawr yn ystod cyfnod ei olygyddiaeth ef ar yr astudiaeth a roes ef a Syr John Rhys i destun meini arysgrif Cymru; yng nghyfarfodydd blynyddol y gymdeithas yr oedd Allen bob amser yn siaradwr a groesewid pan fyddid yn disgrifio hynafion. Bu farw yn ddi-briod, yn Llundain, 5 Gorffennaf 1907. Gwelir ei lun yn Archæologia
ANARAWD ap GRUFFYDD (bu farw 1143), tywysog Mab hynaf Gruffydd ap Rhys ap Tewdwr; pan fu farw ei dad yn 1137 fe'i dilynodd fel arweinydd gwŷr Deheubarth. Eisoes, er ieuenged oedd, yr oedd wedi dangos peth ysbryd annibynnol yn y flwyddyn honno; dengys cronicl Tyddewi iddo, heb ganiatâd ei dad, ladd 'Letard frenin bach' - gormeswr o'r cylch a oedd o'i gartref yn Nhreletert yn gormesu ar glerigwyr a thrigolion morynys Pebidiawg. Yn 1138
ANGHARAD (bu farw 1162) Gwraig Gruffydd ap Cynan, a merch Owain ab Edwin, un o benaethiaid dwyrain Gwynedd. Priododd Gruffydd tua'r flwyddyn 1095, yn gynnar yn ei ymdrech am allu; goroesodd Angharad ei gŵr flynyddoedd lawer, gan farw yn 1162. Dyma eu plant: Cadwallon (bu farw 1132), Owain (Gwynedd), Cadwaladr, a phum merch, sef Gwenllian, Marared, Rainillt, Susanna, ac Annest. Priododd Gwenllian Gruffydd ap Rhys a daeth
AP GWYNN, ARTHUR (1902 - 1987), Llyfrgellydd, a thrydydd llyfrgellydd Coleg Prifysgol Cymru, Aberystwyth gosod.' Bu Arthur ap Gwynn fyw i weld agoriad Llyfrgell Hugh Owen 1 Medi 1976. Ychydig cyn ei farwolaeth gwaddolodd Lyfrgell Hugh Owen â chronfa er mwyn pwrcasu llyfrau ar archaeoleg er cof am ei wraig a'i fab, Rhys, a fu farw yn 1943. Fe wnaeth Arthur ap Gwynn gyfraniad i lyfryddiaeth Cymru. Yn Llyfrgelloedd yng Nghymru - proceedings, 1933 cyhoeddodd ei 'Modern Welsh books from point of view of
ap RHYS, PHILIP (fl. 1530) - gweler PHILIP ap RHYS
AP THOMAS, DAFYDD RHYS (1912 - 2011), ysgolhaig Hen Destament
ARTHUR (fl. ? yn gynnar yn y 6ed ganrif), un o arwyr y Brytaniaid yn erbyn eu gelynion, yr hwn a ddaeth gydag amser yn brif ffigur cylch y chwedlau Arthuraidd Ni wyddys dim yn sicr amdano fel cymeriad hanesyddol, er na ellir bellach wadu ei fodolaeth, na'i esbonio, fel y gwnaeth John Rhŷs ac eraill, fel ffigur chwedlonol pur. Nis enwir gan Gildas c. 540 wrth gyfeirio at fuddugoliaeth y Brytaniaid ym ' Mynydd Baddon ' ('Mons Badonicus'), brwydr y dywed Nennius, disgybl Elfoddw (bu farw 809), i Arthur fod yn fuddugol ynddi ac a gofnodir yn Ann. C. s.a
ASSER (bu farw 909), esgob ac ysgolhaig tywysog lleol, sef Hyfaidd, brenin Dyfed (bu farw 892), a gobeithid rhoi pen ar hyn gan gyfeillgarwch yr esgob â theyrn grymus Wessex, gwr a oedd yn frenin ar Hyfaidd yntau. Cafodd Alfred ei athro newydd yn gwbl angenrheidiol iddo, a phentyrrodd ffafrau arno, gan roi arno yn y diwedd ofal esgobaeth Sherborne, a gynhwysai Ddyfnaint a Chernyw. Adroddir hyn oll yn y llyfr ar Alfred. Nid oes i'w ychwanegu
BEDO HAFESP (fl. 1568), bardd o sir Drefaldwyn Urddwyd ef yn ddisgybl pencerddaidd yn ail eisteddfod Caerwys, 1568. Ymddengys oddi wrth y cywyddau dychan rhyngddo ef ac Ifan Tew iddo fod un adeg yn sersiant yn y Dre Newydd yng Nghedewen (Cardiff MS. 65, f. 112). Mae 14 cywydd o'i waith ar gael mewn llawysgrifau. Canodd i wŷr ei sir, a barnai Edmwnd Prys ei fod gyfartal ei ddawn a beirdd megis Owain Gwynedd, Sion Tudur, Ifan Tew, Rhys Cain
BEYNON, ROBERT (1881 - 1953), gweinidog (MC), bardd ac ysgrifwr emynau a thonau'r plant (1947). Y mae cryn gamp llenyddol ar ei ysgrifau, a gyhoeddwyd yn 1931 dan y teitl Dydd Calan ac ysgrifau eraill (ail arg. 1950); a daeth ei athrylith fel ysgrifwr i'r golwg drachefn pan oedd yn olygydd Y Drysorfa (1939-43). Cyhoeddwyd hefyd ei Detholiad o Lyfr y Salmau (1936), a ddengys yr un gelfyddyd fel llenor caboledig. Ef, a Rhys Davies (un o flaenoriaid Carmel), oedd
BEYNON, THOMAS (1744 - 1835), archddiacon Ceredigion, noddwr llenyddiaeth ac eisteddfodau Cymru ; derbyniodd coleg newydd Dewi Sant, Llanbedr-Pont-Steffan, yn helaeth o'i haelioni. Cynorthwyodd ysgolion cylchredol Madam Bevan (Griffith Jones, Llanddowror), a thystiodd i allu Morgan Rhys yr emynwr fel ysgolfeistr yn ei blwyfi yn 1771-2, gan wneud cais amdano dros dymor 1772-3. Noddodd Gymdeithas Cymreigyddion Caerfyrddin am flynyddoedd lawer, a bu'n aelod pwysig o bwyllgor eisteddfod Caerfyrddin yn 1819

Canlyniadau chwilio

1 - 12 of 528 for "Rhys Dyfed"